Parafia Żołędowo
Dzieje parafii p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego (Exaltatio s. Crucis) w Żołędowie sięgają 1582 roku. Parafię założyli dziedzice żołędowscy chcąc uniezależnić się od proboszczów wyszogrodzkich. Początkowo parafia należała do diecezji włocławskiej i obejmowała miejscowości: Żołędowo, Jastrzębie, Myślęcinek oraz Neklę. Na przestrzeni wieków zasięg terytorialny i przynależność kościelna parafii ulegały zmianom. Zgodnie z przywilejem papieża Klemensa XI z dnia 20 kwietnia 1720 roku, parafia zaczęła obchodzić uroczystość odpustową w niedzielę po 14 września. Pod koniec XVIII wieku parafia została przyłączona do parafii osielskiej. Jednocześnie znalazła się w granicach dekanatu fordońskiego. Samodzielność odzyskała ponownie w 1836 roku. Odtąd zaczęły powstawać księgi metrykalne. Parafianie aktywnie uczestniczyli w życiu duchownym wspólnoty wiernych, m.in. funkcjonowało Kółko Różańcowe Mężczyzn i Kobiet. Młodzież równie chętnie angażowała się w życie kościelne, od 1910 roku istniało Kółko Różańcowe Młodzieńców i Panien, które liczyło 120 osób oraz Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej. W 1928 roku granice parafii znacznie się rozrosły. Do Kościoła w Żołędowie uczęszczali także mieszkańcy sąsiednich miejscowości: Bożenkowa, Dąbrowy, Jagodowa, Linówca, Łącznicy, Maksymilianowa, Nekli, Nowych Mostków oraz Zdrojów. W 1991 roku parafię podzielono. Powstał też oddzielny kościół w Maksymilianowie, do którego zaczęła uczęszczać połowa wiernych.
Proboszczowie parafii
Spis proboszczów parafii Żołędowo sporządził ks. Henryk Mross. Według jego opracowania posługę parafialną w latach 1836-1944 sprawowali kolejno księża: Antoni Rakowski (1836-1840), Andrzej Parcheim (1840-1842), Michał Kipczyński (1842-1859), Jan Płuciński (1859-1881), Emil Neumann (1884-1887), Antoni Kaniecki (1887-1907) oraz Władysław Sobiecki (1907-1944). Następnie proboszczami parafii żołędowskiej byli ks. Krzywdziński z parafii w Osielsku (1944-1945), ks. Rusakiewicz (1945 – 1946) oraz ks. Dalkowski (1947 -1948). Najdłuższą posługę w parafii pełnił ks. Józef Krzoska. Duszpasteryzował w Żołędowie 42 lata do 1989 roku, kiedy proboszczem parafii został ks. Roman Zaborowski. Obecnie od 2007 roku posługę kapłańską pełni ks. Jarosław Kubiak.
Kościół w Żołędowie
Drewniany Kościół w Żołędowie to niewątpliwie jeden z najpiękniejszych zabytków gminy Osielsko. Urzeka swoim kunsztem wykonania i wyjątkowością. Ponadto jest jednym z trzech zachowanych do dziś drewnianych obiektów sakralnych w dawnym powiecie bydgoskim. Ufundował go w 1715 roku hrabia Moszczeński herbu Nałęcz, dziedzic Żołędowa. Wystrój wnętrza świątyni został utrzymany w stylu barokowym. Swoją majestatycznością urzeka ołtarz główny, który pochodzi z początku XVIII wieku. W jego centrum znajduje się obraz “Zdjęcie Jezusa Chrystusa z krzyża”, który niedawno został odrestaurowany. Ponadto w 2011 roku w kościele odkryto polichromie przedstawiające sceny m.in. Modlitwy w Ogrójcu, Biczowania Pana Jezusa, Cierniem ukoronowania i Drogi krzyżowej. Na chórze muzycznym znajduje się polichromia przedstawiająca instrumenty muzyczne i girlandę florystyczną. Na szczególną uwagę zasługuje także barokowa chrzcielnica z ok. 1750 roku. Na podstawie formy obiektu, jego detali snycerskich i kolorystyki, wykazuje cechy manieryzmu. W czasie mszy można usłyszeć zabytkowe pięciogłosowe organy z 1888 roku. Najcenniejszym zabytkiem kościoła są dwa dzwony zawieszone na wieży. Zostały odlane w XVI wieku przez wybitnego Ludwisarza Gerharda Beningka. Ponadto na przykościelnym cmentarzu znajduje się kaplica grobowa Moszczeńskich z 2 poł. XIX wieku.
Moszczeńscy, dziedzice Żołędowa
Żołędowo było lokowane w XIII wieku jako własność rycerska. Początkowo wieś należała do rodu Pomianów. W 1583 roku właścicielem majątku żołędowskiego został Wojciech Żołędowski. Jego córka Elżbieta poślubiła Andrzeja Moszczeńskiego. Małżonkowie spisali w 1597 roku wzajemne dożywocie; odtąd Żołędowo stało się dziedzictwem Moszczeńskich herbu Nałęcz. Była to znamienita i szeroko rozgałęziona rodzina kujawska. Wśród członków rodu było wielu wybitnych senatorów. Mieszkańcy dóbr żołędowskich zapamiętali Moszczeńskich z dobrej opieki nad poddanymi i doskonałego rządu. W XIX wieku założyli folwark w Żołędowie, który specjalizował się w hodowli krów jałówek oraz owiec, a także sprzedaży masła do Berlina. Ponadto posiadał własną czesalnie wełny owczej, gorzelnie parową, młyn parowy i cegielnie (niektóre zachowane budynki obecnie należą do Nadleśnictwa Żołędowo). Moszczeńscy posiadali w Żołędowie swój dwór, który znajdował się nieopodal ufundowanego przez nich Kościoła. Niestety nie przetrwał do dzisiaj. Ostatnią dziedziczką Żołędowa z rodu Moszczeńskich była Jadwiga. W 1865 roku wyszła za mąż za Ignacego Mycielskiego. Jako wiano wniosła mu Żołędowo. Po przedwczesnej śmierci Jadwigi, jej mąż sprzedał wieś. Rozpoczął się nowy rozdział w historii Żołędowa. Jednakże nigdy nie zapomniano o wspaniałych dziedzicach Moszczeńskich.